މި ޒަމާނަކީ ޑިޖިޓަލް ޒަމާނެކެވެ. އަހަރެމެންގެ ގިނަ ކަންކަން އޮންލައިންކޮށް ކުރިއަށް ގެންދާތީ، ސައިބަރ ސަލާމަތާއި އަމިއްލަވަންތަކަން ރައްކާތެރިކުރުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ސައިބަރ ހަމަލާތައް ވަރަށް ބޮޑަށް އިތުރުވެފައިވާއިރު، އަމިއްލަ މައުލޫމާތާއި، ފައިސާގެ މުއާމަލާތްތައް ރައްކާތެރިކުރުމަށް ސަމާލުކަން ދިނުން މުހިއްމެވެ.
މިހާރު ކުރިމަތިވާ މައްސަލަތައް
ސައިބަރ ސަލާމަތުގެ ދާއިރާގައި މިހާރު އެންމެ ބޮޑަށް ފާހަގަކުރެވޭ ބައެއް މައްސަލަތައް ތިރީގައި މިވަނީ:
- ރެންސަމްވެއަރ (Ransomware): މިއީ ސައިބަރ ހަމަލާދޭ މީހުން މައުލޫމާތުތައް ބަންދުކޮށް، އަނބުރާ ދިނުމަށް ފައިސާ އަށް އެދޭ ހަމަލާއެކެވެ.
- ފިޝިންގ (Phishing): މިއީ އީމެއިލް، މެސެޖް ފަދަ ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެން މީހުންގެ އަމިއްލަ މައުލޫމާތު އޮޅުވާލައިގެން ހޯދުން.
- ޑޭޓާ ލީކް (Data Leaks): ކުންފުނިތަކާއި، ސަރުކާރުގެ އޮފީސްތަކުގެ މުހިންމު މައުލޫމާތުތައް ސައިބަރ ހަމަލާދޭ މީހުން ހޯދައި އާންމުކުރުން.
- އައިއޯޓީ ސެކިއުރިޓީ (IoT Security): ގޭގައި ބޭނުންކުރާ އިންޓަނެޓްއާއި ގުޅާފައިވާ ތަކެތީގެ ސަލާމަތްތެރިކަން ކަށަވަރުކުރުން (މިސާލަކަށް: ސްމާޓް ޓީވީ، ފްރިޖް، ކެމެރާ ފަދަ ތަކެތި).
އަންނަމުންދާ ބަދަލުތައް
ސައިބަރ ސަލާމަތުގެ ދާއިރާ އަށް ދުވަހުން ދުވަހަށް އާ ބަދަލުތައް އަންނަމުންދާއިރު، ކުރިއަށް އޮތް ތާނގައި ފާހަގަކުރެވޭ ބައެއް ކަންތައްތައް ތިރީގައި މިވަނީ:
- އާޓިފިޝަލް އިންޓެލިޖެންސް (AI) ބޭނުންކުރުން: ސައިބަރ ހަމަލާތައް ދެނެގަތުމާއި، އެއަށް ރައްދު ދިނުމުގައި އޭއައި ބޭނުންކުރުން އިތުރުވަމުންދާނެ.
- ބްލޮކްޗެއިން ޓެކްނޮލޮޖީ (Blockchain Technology): މައުލޫމާތު ރައްކާތެރިކޮށް، ސަލާމަތްކުރުމަށް ބްލޮކްޗެއިން ބޭނުންކުރުން އިތުރުވުން.
- ޒީރޯ ޓްރަސްޓް އަކިޓެކްޗަރ (Zero Trust Architecture): މިއީ ނެޓްވޯކްގެ އެތެރޭގައިވާ ކޮންމެ އެއްޗަކަށްވެސް އިތުބާރު ނުކުރުމުގެ އުސޫލެވެ. ހުރިހާ އެއްޗެއްވެސް ވެރިފައި ކުރަންޖެހޭނެއެވެ.
- ކްލައުޑް ސެކިއުރިޓީ (Cloud Security): ކްލައުޑް ބޭނުންކުރާ މިންވަރު އިތުރުވުމާއެކު، ކްލައުޑް ސެކިއުރިޓީއަށް ސަމާލުކަން ދިނުން އިތުރުވާނެ.
އާންމު ރައްޔިތުން ސަމާލުވާންޖެހޭ ކަންތައްތައް
ސައިބަރ ސަލާމަތާއި އަމިއްލަވަންތަކަން ރައްކާތެރިކުރުމަށް އާންމު ރައްޔިތުން ސަމާލުވާންޖެހޭ ބައެއް ކަންތައްތައް ތިރީގައި މިވަނީ:
- ވަރުގަދަ ޕާސްވޯޑް (Strong Passwords): ވަރުގަދަ އަދި ތަފާތު ޕާސްވޯޑްތައް ބޭނުންކުރުން (އަކުރު، ނަންބަރު، އަދި ރަމްޒުތައް އެކުލެވޭ).
- ޓޫ ފެކްޓަރ އޮތެންޓިކޭޝަން (Two-Factor Authentication): މައުލޫމާތު ރައްކާތެރިކުރުމަށް އިތުރު ފިޔަވަޅެއް އެޅުން.
- އަޕްޑޭޓްކުރުން (Software Updates): ފޯނާއި ކޮމްޕިއުޓަރަށް އަންނަ ސޮފްޓްވެއަރ އަޕްޑޭޓްތައް ގަވާއިދުން އަޕްޑޭޓްކުރުން.
- އީމެއިލްތަކަށް ސަމާލުވުން (Be Careful of Emails): އީމެއިލްތަކުގައިވާ ނުބައި ލިންކްތަކަށް ނުފިތުން އަދި ޔަގީންނުވާ މީހުންނަށް އަމިއްލަ މައުލޫމާތު ނުދިނުން.
- ވީޕީއެން ބޭނުންކުރުން (Use a VPN): އާންމު އިންޓަނެޓް ބޭނުންކުރާއިރު ވީޕީއެން ބޭނުންކުރުމުން މައުލޫމާތު ރައްކާތެރިކުރެވޭނެއެވެ.
ސައިބަރ ސަލާމަތާއި އަމިއްލަވަންތަކަން ރައްކާތެރިކުރުމަކީ ހަމައެކަނި ޓެކްނޮލޮޖީގެ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެއީ ހޭލުންތެރިކަމާއި، ރައްކާތެރިވުމުގެ އާދަތައް ދަސްކުރުމެވެ. އެހެންކަމުން، މައުލޫމާތު ހޯދައި، އަމިއްލަ ސަލާމަތަށް އަޅަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމަށް އަބަދުވެސް ސަމާލުވާށެވެ.